Αντόν Αλιχάνοφ: Ο Κυβερνήτης της περιφέρειας Καλίνινγκραντ στη Ρωσία μιλά για τις ελληνικές του ρίζες

Βασίλης Τσενκελίδης, Αθήνα – Καλίνινγκραντ *

Με τον κυβερνήτη της ρωσικής περιφέρειας Καλίνινγκραντ Αντόν Αλιχάνοφ βρεθήκαμε μια μέρα μετά την τελετή λήξης του Φεστιβάλ «Όργανο+» που έλαβε χώρα στις 30 Σεπτεμβρίου 2018, στο κτήριο του Καθεδρικού Ναού του νησιού Ιμμάνουελ Καντ. Οι εντυπώσεις μου από το Φεστιβάλ στην πόλη Καλίνινγκραντ, η οποία άτυπα θεωρείται πρωτεύουσα της μουσικής του Οργάνου, σφράγισαν όλη την περίοδο της παραμονής μου στην δυτικότερη περιφέρεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Η πρώτη μέρα στο Καλίνινγκραντ ήταν γεμάτη από νέες γνωριμίες και ήχους ενός εκ των πιο αρχαίων μουσικών οργάνων, του Οργάνου. Εξίσου ξεχωριστό ήταν και το πρωινό της επόμενης μέρας.

Ο κυβερνήτης με δέχτηκε στο ευρύχωρο και εντυπωσιακό γραφείο του. Από τα πρώτα λεπτά της συζήτησης δημιουργήθηκε μία ζεστή ατμόσφαιρα, που οφειλόταν τόσο στον χαρακτήρα του όσο και στην ικανότητά του να τραβάει την προσοχή των ανθρώπων, να τους κερδίζει με την ιδιαίτερη και φυσική εκφραστικότητά του. Τα θέματα που συζητήθηκαν  ήταν αρκετά, όμως οι πρώτες ερωτήσεις δεν θα μπορούσαν να μην αγγίξουν τις ελληνικές ρίζες ενός από τους νεότερους κυβερνήτες των περιφερειών της Ρωσίας. 

Το κτίριο του Κυβερνείου της περιφέρειας Καλίνινγκραντ
(φωτο: Βασίλης Τσενκελίδης)

Ο Αντόν Αλιχάνοφ μεγάλωσε στη Μόσχα, όπου κατέληξε αφού η οικογένειά του αναγκάστηκε να αφήσει το πατρικό τους σπίτι στην Αμπχαζία το 1992, την περίοδο της σύγκρουσης μεταξύ των Γεωργιανών και των Αμπχαζίων. Μέσα του ρέει ελληνικό, γεωργιανό και ρωσικό αίμα. Ο ίδιος καταλαβαίνει τον πόνο διάφορων λαών. Η κουβέντα μας ξεκίνησε όμως από την ελληνική καταγωγή του από την μεριά του πατέρα του και το επίθετό του που εύκολα μας οδήγησε στο σαντέικο παρελθόν της οικογένειάς του.

Το επίθετο Αλιχάνοφ ήταν διαδεδομένο στο χωριό Ιραγκά της Γεωργίας, στους κατοίκους με καταγωγή από τη Σάντα του Πόντου. Οι Έλληνες της Σάντας στα χρόνια της τουρκοκρατίας για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν κρυπτοχριστιανοί και είχαν δυο ονόματα. Ένα χριστιανικό και ένα μουσουλμανικό. Αργότερα, μετά τη  μετοίκιση στη Ρωσική αυτοκρατορία, τα δεύτερα ονόματα και τα παρατσούκλια  έγιναν ρίζες για τα επίθετα με την κατάληξη «οφ». Όπως τόνισε ο Αντόν Αλιχάνοφ το επίθετό τους παλιά ήταν Γραμματικόπουλος.

Ο Ρώσος κυβερνήτης με τις ελληνικές ρίζες γνωρίζει πολύ καλά την ιστορία της οικογένειάς του με λεπτομέρειες.

«Το σόι του πατέρα μου μετοίκισε από τη Σάντα του Πόντου στη Γεωργία το 1866. Τα χωριά στα οποία κατοικούσαν έφερναν τις ονομασίες Μικρή και Μεγάλη Ιραγκά. Οι άνδρες της οικογένειας όπως και οι περισσότεροι συντοπίτες γνώριζαν την τέχνη της επεξεργασίας της πέτρας. Το επάγγελμα αυτό τους βοήθησε να σταθούν πολύ γρήγορα στα πόδια τους και να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον. Γνωρίζουμε πως με τα χέρια τους χτίστηκαν πολλές εκκλησίες της περιοχής», – είπε ο Αντόν Αλιχάνοφ στην αρχή της κουβέντας μας.

Η εκκλησία του Προφήτη Ηλία στην Ιραγκά (φωτο: Βασίλης Τσενκελίδης)

«Αργότερα, κατά τη σοβιετική περίοδο, ο παππούς μου, ο Αλιχάνοφ Αντόν του Κωνσταντίνου, μετακόμισε από την Ιραγκά στο Σουχούμι της Αμπχαζίας. Ασχολιόταν με την εγκατάσταση φυσικού αερίου στην περιοχή αυτή. Πέθανε νωρίς, όταν ο πατέρας μου ήταν μόλις 19 ετών» – συμπλήρωσε ο συνομιλητής μου.

Η μοίρα του διαμορφώθηκε έτσι ώστε ο Αντόν Αλιχάνοφ, ο οποίος έλαβε το όνομα του Έλληνα παππού του, να τον γνωρίζει μόνο από τις οικογενειακές φωτογραφίες. Μα και οι γνώσεις του για τον ελληνικό κόσμο ήταν ελάχιστες και σχετίζονταν με τους αρχαίους μύθους. Δεν κατάφερε να μάθει και τα ελληνικά. Το Σουχούμι, όπου γεννήθηκε, αλλά και η Μόσχα, όπου πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του, ήταν πόλεις κοσμοπολίτικες. Η συνεννόηση ανάμεσα σε όλους τους αμέτρητους λαούς εκεί γινόταν στα ρωσικά. Η καλή γνώση της ρωσικής γλώσσας εν μέρει οφειλόταν και στη Ρωσίδα γιαγιά του Βαλεντίνα Μεντβέντεβα, η οποία καταγόταν από τους Κοζάκους του Ντον. Ήταν δεύτερη γυναίκα του παππού του, ο οποίος από τον πρώτο γάμο είχε μία κόρη, την Έριδα και μία εγγονή, την Γιάνα. 

Ο πατέρας του κυβερνήτη, ο Αντρέι (Ανδρέας) Αλιχάνοφ, γεννήθηκε στο Σουχούμι. Ο Αντρέι σπούδασε στο Αγρονομικό πανεπιστήμιο και έγινε ειδικός στην παραγωγή καπνού. Επιπλέον, στην περιοχή του ξεχώρισε και για την ικανότητά του στο μπάσκετ. Ο Αντρέι παντρεύτηκε την Λία Ντζγκαμάντζε, η οποία ήταν μισή Γεωργιανή και μισή Ρωσίδα.  

Ο Αντόν Αλιχάνοφ μιλώντας για τους γονείς του τόνισε χαρακτηριστικά πως ο πατέρας του δεν κατάφερε να μάθει ελληνικά, ενώ η μητέρα του τίμησε την καταγωγή του άνδρα της έφτασε στο σημείο να τα μιλάει άπταιστα. Ο Αντόν επισκέφτηκε μαζί της το Σουχούμι μετά από 26 χρόνια απουσίας από τη γενέτειρά του. Μαζί επισκέφτηκαν και τον τάφο του παππού Αντόν στο χωριό Σρόμα.

Ο Αντόν εξιστορώντας το παρελθόν της οικογένειάς του και μιλώντας για τη μετεγκατάσταση της στη Μόσχα στα παιδικά του χρόνια και τη νέα του θέση ως κυβερνήτη της περιοχής Καλίνινγκραντ, είπε με χαμόγελο:  «Ο δρόμος της ζωής μου θυμίζει τον αρχαίο εμπορικό δρόμο "Από τους Βίκινγκς στους Έλληνες" και μπορεί να ονομαστεί αλλιώς "Από τους Έλληνες στους Βίκινγκς". Εγώ έτυχε να βρεθώ πιο κοντά στις βόρειες θάλασσες».

Καθεδρικός ναός στο νησί του Ιμμάνουελ Καντ
(φωτο: Βασίλης Τσενκελίδης)

Ο διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών Αντόν Αλιχάνοφ όρχησε να εκτελεί χρέη κυβερνήτη το 2016 και εκλέχτηκε στη θέση αυτή το 2017. Εκείνη την περίοδο ήταν ο νεότερος κυβερνήτης περιφέρειας στη Ρωσική Ομοσπονδία. Τότε τίποτα δεν τον σύνδεε με το Καλίνινγκραντ, σήμερα όμως δεν φαντάζεται τον εαυτό του χωρίς τη σχέση του με αυτή τη πολυδιάστατη περιοχή. Στο Καλίνινγκραντ συνυπάρχουν οι αρχιτεκτονικές σχολές των Γερμανών και των Ρώσων. Εκεί ζουν άνθρωποι πολλών εθνικοτήτων, οι οποίοι απέκτησαν έναν ιδιαίτερο τοπικό χαρακτήρα. 

«Οι κάτοικοι της περιφέρειας Καλίνινγκραντ έχουν μέσα τους το δαιμόνιο του έμπορου» – τόνισε ο κυβερνήτης, – «Στην περιοχή αυτή ανθούν η κτηνοτροφία και η γεωργία. Πολλές τοπικές εταιρίες έχουν αναπτύξει τις εμπορικές σχέσεις τους με τις υπόλοιπες περιοχές της Ρωσίας καθώς και με τις ευρωπαϊκές χώρες. Τελευταία έχει αυξηθεί η δουλειά των Βαλτικών Ναυπηγείων του Καλίνινγκραντ «Γιαντάρ».

Η κουβέντα μας προχωρούσε και έφτασε στο θέμα της εξόρυξης του κεχριμπαριού, που αποτελεί μια από τις βασικές πλουτοπαραγωγικές πηγές της ευρύτερης περιοχής. Ο κυβερνήτης κάλυψε όλες τις πτυχές του συγκεκριμένου θέματος.

«Εμείς κάναμε πολλά σε αυτό τον τομέα. Εφαρμόστηκε συγκεκριμένη πολιτική για την πώληση του κεχριμπαριού. Διώχτηκαν οι λαθρέμποροι» – είπε ο Αντόν Αλιχάνοφ.  

Η περιφέρεια του Καλίνινγκραντ συνορεύει με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Πολωνία και τη Λιθουανία και προσελκύει τουρίστες από την υπόλοιπη Ρωσία και τις ευρωπαϊκές χώρες. Μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη του τουρισμού παίζει η ιστορία της παλαιάς πόλης Κένιγκσμπεργκ ή Καινιξβέργη, που ιδρύθηκε το 1255 και μέχρι το 1945 αποτελούσε μέρος της Πρωσίας.

Ο κυβερνήτης χαρακτήρισε την πόλη Καλίνινγκραντ ως πρωτεύουσα της μουσικής του Οργάνου και τόνισε ιδιαίτερα και με μεγάλο σεβασμό τη δραστηριότητα της διευθύντριας του κτηρίου του Καθεδρικού ναού στο νησί του Ιμμάνουελ Καντ, της Βέρας Ταριβερντίεβα, της συζύγου του διάσημου Ρώσου και Σοβιετικού  μουσικοσυνθέτη Μικαέλ Ταριβερντίεφ, που απεβίωσε το 1996.

Μέσα στο Καθεδρικό ναό στη διάρκεια του Φεστιβάλ "Οργανο+"
(φωτο: Βασίλης Τσενκελίδης)

«Είμαι ευγνώμων στην Βέρα Ταριβερντίεβα. Όταν βλέπεις το αποτέλεσμα της δουλειάς της, όλα φαίνονται εύκολα. Στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα αυτό είναι προϊόν καθημερινής οικονομικής και διοικητικής διεργασίας. Την ευχαριστώ πραγματικά. Είμαστε δίπλα της. Ο Καθεδρικός Ναός όπως και ο τάφος του Ιμμάνουελ Καντ αποτελούν πόλο έλξης για τους τουρίστες. Η πόλη Καλίνινγκραντ έγινε πρωτεύουσα της μουσικής του Οργάνου στη Ρωσία. Το αποδέχονται οι μουσικολόγοι. Στον Καθεδρικό ναό διοργανώνονται συνεχώς διαγωνισμοί και φεστιβάλ, στα οποία λαμβάνουν μέρος μουσικοί από όλο τον κόσμο. Το πιο γνωστό από αυτά είναι το Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικών του Οργάνου, αφιερωμένο στον Μικαέλ Ταριβερντίεβ, και το «Όργανο+». Όταν οι επισκέπτες της πόλης και του Φεστιβάλ ακούν την ποιοτική μουσική του Οργάνου, το διαδίδουν στις χώρες τους. Εμείς θέλουμε να τους κρατήσουμε στο νησί και θα κτίσουμε ακόμη δυο γέφυρες. Μια από τις γέφυρες υπήρχε στο παρελθόν και θα αποκατασταθεί. Το Καλίνινγκραντ θα αλλάξει την όψη του. Υπάρχει σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης της πόλης. Το ιστορικό κέντρο θα γίνει ένα απέραντο Μουσείο με την έκτασή του να υπολογίζεται στα 600 εκτάρια» – είπε ο κυβερνήτης.

Βασίλης Τσενκελίδης μαζί με τον Αντόν Αλιχάνοφ και τη Βέρα Ταριβερντίεβα,
Καλίνινγκραντ, 1.10.2018

Ο Αντόν Αλιχάνοφ ζει και πονάει την πόλη που κυβερνάει. Από το 2007 δίπλα του βρίσκεται η συνομήλικη σύζυγός του Ντάρια Αμπράμοβα, απόφοιτη της Σχολής δημοσιογραφίας του Κρατικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας. Όπως και ο Αντόν, έτσι και η σύζυγός του προέρχεται από οικογένεια μικτών εθνικοτήτων. Ο πατέρας της είναι Ρώσος και η μητέρα της είναι Γεωργιανή από το Σουχούμι. Το ζευγάρι έχει δυο παιδιά, τον εξάχρονο Αντρέι και την τετράχρονη Πωλίνα.

Ο Αντόν και η Ντάρια προσπαθούν να αναπτύξουν στα παιδιά τους τη μέγιστη αυτονομία στις επιλογές τους.

«Για τα παιδιά μου δεν έχω συγκεκριμένα σχέδια» – είπε ο Αντόν κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας, – «Πρέπει να τους δώσουμε τη δυνατότητα πολλών επιλογών και οι ίδιοι θα πάρουν την τελική απόφαση».

Στην ερώτηση που του τέθηκε για τα μελλοντικά επαγγελματικά του σχέδια ο Αντόν Αλιχάνοφ απάντησε λακωνικά: «Έχω μια αρχή – Πρέπει να εργάζεσαι στη θέση σου και όλα θα γίνουν όπως πρέπει».

Ο ελληνικής καταγωγής κυβερνήτης μίλησε και για την Ελλάδα και τους Έλληνες, ευχήθηκε την άμεση έξοδο από τα προβλήματα που ταλανίζουν τη χώρα και τόνισε τη σημασία των φιλικών σχέσεων των δυο χωρών, της Ρωσίας και της Ελλάδας.

Ο Αντόν Αλιχάνοφ ως τέκνο τριών ορθόδοξων λαών (των Ελλήνων, των Γεωργιανών και των Ρώσων) είπε χαρακτηριστικά: «Με ρωτάνε συχνά. Σε τι πιστεύω? Η απάντηση είναι μια. Μέσα μου ρέουν τρία αίματα, των τριών ορθόδοξων λαών. Εύχομαι οι σχέσεις των λαών μας να δυναμώνουν» – είπε στο τέλος της συζήτησής μας ο κυβερνήτης της δυτικότερης περιφέρειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. 

*Βασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός, αρθρογράφος (Αθήνα)
www.pontoshistory.blogspot.gr

Στην κύρια φωτογραφία: Α. Αλιχάνοφ στο γραφείο του, Καλίνινγκραντ, 1.10.2018  (φωτο: Βασίλης Τσενκελίδης)