Φραγκίσκος Κωστελλένος: Ο γενικός πρόξενος αποχαιρετά το Νοβοροσίσκ και απευθύνεται στους Έλληνες της Ρωσίας

Ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στην πόλη Νοβοροσίσκ της νότιας Ρωσίας Φραγκίσκος Κωστελλένος αποχαιρετά τη χώρα που χαράχτηκε βαθιά στην καρδιά του και τους Έλληνες αυτής της περιοχής του Εύξεινου Πόντου, που ήταν δίπλα του από τον Απρίλιο του 2013.

Ήταν δίπλα τους και ο ίδιος με τις αμέτρητες επισκέψεις στις πόλεις και στα χωριά με συμπαγή ελληνικό πληθυσμό.

Τον γενικό πρόξενο, με τον οποίο είχαμε συναντηθεί αρκετές φορές μέσα στα τέσσερα χρόνια της θητείας του στο νότο της Ρωσίας, τον επισκέφτηκα στο γενικό προξενείο στο Νοβοροσίσκ λίγες μέρες πριν τη δημοσίευση της παρούσας συνέντευξης.

Γεννημένος στον Πόρο Τροιζηνίας, σε οικογένεια με βαθιές ρίζες στην Πελοπόννησο, ο Φραγκίσκος Κωστελλένος κατάφερε να αντιληφθεί τις ιδιαιτερότητες των Ελλήνων της διασποράς. Αρχικά υπηρέτησε στην πρεσβεία του Νέου Δελχί στην Ινδία και κατόπιν στην πρεσβεία του Ουάσινγκτον. Μετά τη θητεία του στις ΗΠΑ, επέστρεψε στην Αθήνα για να πάει αργότερα ως γενικός πρόξενος στο Ανόβερο της Γερμανίας και ύστερα στη Μαριούπολη της Ουκρανίας.

Η συζήτηση με τον απερχόμενο γενικό πρόξενο ξεκίνησε με τις εντυπώσεις του για την παρευξείνια περιοχή της Ρωσίας, όπου ο ίδιος βρέθηκε για επαγγελματικούς λόγους, και για τους Έλληνες που έχουν εκεί μακραίωνη παρουσία. 

«Οι εντυπώσεις μου από τη Ρωσία είναι εξαιρετικές. Το Νοβοροσίσκ είναι ένα μεγάλο εμπορικό λιμάνι, κέντρο οικονομικής ζωής στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και στα τέσσερα χρόνια που έζησα εδώ είδα να αναπτύσσεται πολύ γρήγορα και η κοινωνική και η τουριστική ζωή της περιοχής. Νομίζω ότι δεν είναι τυχαίο ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελληνισμού στη νότια Ρωσία έχει εγκατασταθεί σε πόλεις των ακτών της Μαύρης Θάλασσας: Ανάπα-Βίτιαζεβο, Νοβοροσίσκ, Γκελεντζίκ, Σότσι. Πάντα τους Έλληνες τους ελκύει η θάλασσα και οι δραστηριότητες που συνδέονται με αυτήν, παλαιότερα και τώρα το εμπόριο, και αργότερα ο τουρισμός. Οι Έλληνες εδώ είναι πλήρως ενταγμένοι στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Ρωσίας, πολλοί είναι επιτυχημένοι επιχειρηματίες και στηρίζουν οικονομικά τις δράσεις των τοπικών συλλόγων της πόλης τους» είπε ο Φραγκίσκος Κωστελλένος στην αρχή της συνέντευξής του στο Pontoshistory.blogspot.gr.

Στην ερώτηση κατά πόσο διαφέρουν μεταξύ τους οι Έλληνες της διασποράς σε διάφορες χώρες του κόσμου, ο διπλωμάτης με μεγάλη πείρα απάντησε με συγκεκριμένα στοιχεία: «Οι διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ των Ελλήνων της διασποράς στις χώρες όπου έχουν εγκατασταθεί έχουν σχέση με τη χρονική περίοδο και τις συνθήκες υπό τις οποίες αυτοί μετανάστευσαν. Στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία από τις αρχές του 20ού αιώνα και αργότερα, ιδίως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη, οι Έλληνες μετανάστευσαν κυρίως για λόγους οικονομικούς, δηλαδή με σχετική οργάνωση και σε καταστάσεις ειρηνικές. Ο ελληνισμός στη Ρωσία, πέραν του αρχικού πληθυσμού, ήλθε εδώ διωκόμενος από τις περιοχές του Πόντου στην Τουρκία κατά την διάρκεια των ρωσο-τουρκικών συγκρούσεων τον 18ο και 19ο αιώνα. Αυτό το γεγονός, οι διαφορές ως προς τις δυνατότητες ελεύθερης επικοινωνίας με τη μητέρα πατρίδα αλλά και η μακρόχρονη απομόνωση και οι πολιτικοί διωγμοί επί Στάλιν εις βάρος των Ελλήνων (και άλλων εθνικών μειονοτήτων) έκαναν τις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων στην περιοχή της τότε Σοβιετικής Ένωσης πιο δύσκολες από ό,τι στις άλλες χώρες. Είναι επομένως αξιοθαύμαστο ότι ο ελληνισμός της Ρωσίας κατάφερε να διατηρήσει την ιδιαίτερη εθνική του ταυτότητα και τις παραδόσεις του και να τα παραδώσει στις επόμενες γενιές» τόνισε ο Φραγκίσκος Κωστελλένος κατά τη διάρκεια της συνέντευξης μαζί του.

Ο γενικός πρόξενος μετά από τέσσερα χρόνια στο νότο της Ρωσίας παρατήρησε την αναβίωση και διάδοση των παραδόσεων «κυρίως, όπως λέει, του ποντιακού ελληνισμού».

Οι επισκέψεις του στις ελληνικές κοινότητες της νότιας Ρωσίας του έδωσαν τη δυνατότητα να διευκρινιστεί μια σημαντική λεπτομέρεια, που έχει σχέση με τη συνείδηση των Ποντίων και έχει να κάνει «με την έντονη, βαθιά και δικαιολογημένη υπερηφάνεια για την ξεχωριστή εθνική τους ταυτότητα, που νοιώθουν και εκδηλώνουν οι Έλληνες εδώ ακόμα και στις γιορτές τους».

«Όλα αυτά που περιέγραψα είναι αποτέλεσμα της οργάνωσης, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, των τοπικών ελληνικών συλλόγων και της πολύ σημαντικής δουλειάς που έχει γίνει όλα αυτά τα χρόνια. Οι σύλλογοι και τα πολυάριθμα μουσικά και χορευτικά συγκροτήματά τους έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά και αυτό φαίνεται στον ενθουσιασμό με τον οποίο αγκαλιάζουν τις εκδηλώσεις τους τα μέλη των συλλόγων και υποστηρίζουν τη δουλειά τους με το να στέλνουν τα παιδιά τους τακτικά στις πρόβες και σε όλες τις γιορτές» είπε ο πρόξενος. 

Με την ευκαιρία της συνέντευξής του στο Pontoshistory.blogspot.gr ο Φραγκίσκος Κωστελλένος απευθύνθηκε στους Έλληνες της Ρωσίας:

«Θα ήθελα να εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια σε όλα τα μέλη των προεδρείων των ελληνικών κοινοτήτων, ιδιαίτερα δε σε αυτά που ίδρυσαν τις κοινότητες πριν από περίπου 25 χρόνια, και εξασφάλισαν, με τη βοήθεια και της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ρωσίας, τη διατήρηση και συνέχιση της εθνικής και ποντιακής μας ιστορικής κληρονομιάς» είπε ο Φραγκίσκος Κωστελλένος και συνέχισε λέγοντας το εξής σημαντικό:

«Νομίζω ότι η επικοινωνία και η αλληλεπίδραση μέσω των ανταλλαγών μεταξύ των ομογενών στη Ρωσία και της Ελλάδας είναι πιο εύκολες και γρήγορες από ποτέ και θα συνεχίσουν να διευρύνονται. Το θέμα της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας ήταν πάντοτε, και τώρα ακόμη περισσότερο, το πλέον σημαντικό για προφανείς λόγουςπου όλοι γνωρίζουμε. Σε αυτό ακριβώς πρέπει να επικεντρωθούν οι προσπάθειες όλων μας, των ελληνικών συλλόγων, των ομογενών εκπαιδευτικών, τωνπανεπιστημίων εδώ και στην Ελλάδα, με την συνδρομή του ελληνικού υπουργείου και του Γραφείου Εκπαίδευσης στη Μαριούπολη. Με την έγκριση του προγράμματος από το ρωσικό υπουργείο Παιδείας για την ένταξη της ελληνικής ως δεύτερης ξένης γλώσσας στα ρωσικά δημόσια σχολεία, ανοίγονται όλες οι δυνατότητες για τη συνεχή, συστηματική και ποιοτική διδασκαλία των ελληνικών στα παιδιά των ομογενών στη Ρωσία. Τόσο το νέο θεσμικό πλαίσιο, όσο και οι υφιστάμενοι οργανισμοί, όπως η έδρα Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κρασνοντάρ και η συνεργασία που έχει ήδη ξεκινήσει με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, οι ελληνικές κοινότητες και οι ομογενείς αλλά και οι αποσπασμένοι από την Ελλάδα εκπαιδευτικοί, όλα αυτά υπάρχουν ήδη και πρέπει να τα αξιοποιήσουμε άμεσα για την εφαρμογή του προγράμματος σε όλα τα σχολεία όπου υπάρχουν αρκετοί ομογενείς μαθητές».

Ο Γενικός πρόξενος απέρριψε την πιθανότητα αναβολής στο θέμα της διατήρησης της ελληνικής εθνικής κληρονομιάς.

«Δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία απέναντι στις επόμενες γενιές!»

είπε χαρακτηριστικά στο τέλος της συζήτησης ο γενικός πρόξενος και ευχαρίστησε την ηγεσία και τα μέλη των ελληνικών οργανώσεων στη Ρωσία για την άψογη συνεργασία. 

«Θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να ευχαριστήσω την ηγεσία όλων των ελληνικών κοινοτήτων και ιδιαίτερα τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ρωσίας κ. Ιβάν Σαββίδη, για την εξαιρετική συνεργασία που είχαμε αυτά τα χρόνια.

Εκείνο που θέλω επίσης να τονίσω είναι ότι, έχοντας επισκεφθεί σχεδόν όλες τις κοινότητες στη νότια Ρωσία, είμαι εντυπωσιασμένος από την επιτυχημένη δουλειά που έχει γίνει για την αναβίωση και παράδοση στις επόμενες γενιές των πλούσιων καλλιτεχνικών παραδόσεων του ποντιακού ελληνισμού. Με αυτήν την κατάκτηση στο νου, το επόμενο βήμα πρέπει να είναι, όπως ανέφερα και προηγουμένως, να δημιουργήσουμε τμήματα ενταγμένης διδασκαλίας της ελληνικής ως ξένης γλώσσας στα ρωσικά σχολεία ώστε να εξασφαλίσουμε τη συνέχεια και περαιτέρω καλλιέργεια του ελληνικού πολιτισμού, αναπόσπαστο και πολύτιμο μέρος του οποίου είναι η ποντιακή κουλτούρα. Το αποχαιρετιστήριο μήνυμά μου λοιπόν είναι:

«Γνωρίστε και διαδώστε την πλούσια ιστορία σας, συνεχίστε την αξιοθαύμαστη δουλειά που κάνετε και προχωρήστε με τόλμη και υπερηφάνεια στο μέλλον μαζί με όλους τους Έλληνες, όπου κι αν βρίσκονται»

Ο γενικός πρόξενος Φραγκίσκος Κωστελλένος, μετά τη θητεία του που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2013 και λήγει το Σεπτέμβριο του 2017, φεύγει από το Νοβοροσίσκ, όμως αφήνει πίσω του σημαντικό έργο και παίρνει μαζί του την αγάπη του για αυτόν τον τόπο, τους ντόπιους Έλληνες και τους άλλους λαούς που ζουν δίπλα τους.

Βασίλης Τσενκελίδης, ιστορικός, Αθήνα – Νοβοροσίσκ, 26 Ιουλίου 2017

Φωτογραφίες: Βασίλης Τσενκελίδης, Ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στην πόλη Νοβοροσίσκ της νότιας Ρωσίας Φραγκίσκος Κωστελλένος στον εορτασμό των 150 χρόνων του ελληνικού χωριού Χασάουτ-Γκρέτσεσκογιε, Αύγουστος 2014